6. De schaalvraag

Doelen en resultaten

De schaalvraag stel je om de cliënt inzicht te geven in zijn situatie. Je nodigt de ander uit na te denken over het relatieve gewicht van het onderwerp. De cliënt kan een waardering geven voor de huidige situatie en vandaar bekijken of deze de situatie wil verbeteren.

Het resultaat is inzicht voor de cliënt en het creëren van ruimte voor denken in oplossingen / verandering.

Vanuit rapport en vertrouwen stuur je op hoop en het aanboren van eigen hulpbronnen en vaardigheden.

Wat is een schaalvraag en hoe pas je die toe?

De schaalvraag is een typisch oplossingsgerichte werkvorm. De schaalvraag biedt de ander de kans om iets te waarderen op een schaal van 0-10. Nadat de cliënt de waardering heeft vastgesteld, geef je een compliment. De schaalvraag maakt de ander bewust van diens situatie, vergroot daardoor al het zelfvertrouwen en door het geven van een compliment ondersteun je dat nog verder. Uiteraard is het ook hier weer onze uitdaging om de schaalvraag niet te gebruiken om het probleem te waarderen, maar om uitsluitend op zoek te gaan naar schaalvragen die de mate van positiviteit uitdrukken.

Er zijn verschillende schalen te onderscheiden, die uitstekend zijn te gebruiken om progressie of hoop op vooruitgang te meten:

• Schaal van vooruitgang: als nul betekent ‘het is een ramp’ en tien betekent ‘mijn probleem is opgelost’, waar zit u nu? 
• Schaal van kans: als nul betekent ‘geen enkele kans’ en tien betekent ‘alle mogelijke kans’, hoe groot schat u dan de kans dat u de komende week…
• Schaal van optimisme: als nul betekent ‘volledig pessimistisch’ en tien ‘volledig optimistisch’, hoe schat u dan uw houding in ten aanzien van uw verbetering in de toekomst?
• Schaal van tevredenheid:
• Schaal van verwachting het vol te houden:
• Schaal van motivatie:
• Schaal van hoop op verbetering (een heel belangrijke maatstaf voor succes!):

Wanneer stel je een schaalvraag?

Je maakt gebruik van een schaalvraag wanneer je de ander de kans wil geven iets te waarderen en vervolgens na te denken of zij of hij daarmee tevreden is of dat zij of hij naar een stapje hogere waardering zou willen.  

Na het compliment over het cijfer volgt dan de vraag: ‘wat zou je kunnen doen om van de 5 een 6 te maken?’ Dit helpt de ander om na te denken over oplossingen.

Hoe stel je een schaalvraag?

Bij het gebruiken van deze techniek moet je je houden aan het volgende protocol:

• Vraag toestemming of gebruik de yes-set
• Zeg: “op een schaal van 1-10 aan, waarbij een 0 gelijk staat helemaal niets en 10 aan maximaal, waar sta je/hoe waardeer je/ wat geef je voor cijfer aan…”
• Vraag: “waar sta je nu al?”
• Accepteer het cijfer… dat de ander geeft
• Geef complimenten over dat cijfer
• Vraag: “wat zit er in die…?”
• Accepteer alle antwoorden en herhaal wat er gezegd wordt
• Vraag: “en wat nog meer?”
• Breid uit naar de omgeving met de vraag: wat zou (iemand uit je omgeving) antwoorden als ik deze vraag zou stellen?”
• Vraag: “wat zou het kleinste volgende stapje zijn dat je zou kunnen zetten?”
• Vraag: “en wat nog meer?”
• Vraag: “en wat nog meer?”
• Vraag: “en wat nog meer?”
• … tot daar geen antwoord meer op komt.

Let op! Cijfers zijn metaforen. Als iemand een bepaald cijfer noemt, gaan we daar uitvoerig op een positieve manier op in. Een cijfer staat namelijk voor iets dat van betekenis voor de cliënt. Vraag dus naar wat het cijfer betekent. Wat het verschil is met één punt daarvoor. Wat er nodig is om één punt meer te realiseren. Blijf dus vragen en concentreer je daarbij altijd op het positieve. 

Wat nog meer?

De standaardvraag bij OGW is: ‘en wat nog meer?’. Bij elk antwoord dat een cliënt geeft kun je die vraag stellen, tot er geen antwoord meer komt. Zo maak je dat iemand niet alleen een oppervlakkig antwoord geeft, maar echt bij zichzelf nagaat wat er nog meer mogelijk is. En vaak is dat meer dan je dacht!

20 situaties met een schaalvraag

Iemand geeft aan last te hebben van de slechte gezondheid.
Op een schaal van 1 t/m 10, hoe beoordeelt u uw fitheid?

Ik vind het heel vervelend om naar school te gaan.
Op een schaal van 1 t/m 10, welk cijfer zou je de leukste schooldag geven?

Ik heb het gevoel dat niets me lukt.
Op een schaal van 1 t/m 10, welk gevoel geeft succes u?

Anderen hebben echt iets gemaakt van hun leven en ik voel me een mislukking.
Op een schaal van 1 t/m 10, hoe groot is de kans dat jij jezelf een uitdaging kan stellen voor de toekomst?

Ik heb zeker de kracht mezelf een uitdaging te geven, maar ik heb geen discipline om het uit te voeren.
Op een schaal van 1 t/m 10, wat is de mogelijkheid dat jij een uitdaging succesvol gaat afronden?

Anderen hebben het gezellig met elkaar. Ik ben niet gezellig.
Op een schaal van 1 t/m 10, hoeveel kans is er dat een ander mens u wel gezellig zal vinden?

Jammer genoeg heb ik nooit kunnen bereiken wat ik als kind voor ogen had.
Op een schaal van 1 t/m 10, hoe groot is de kans dat je dit positief kunt bekijken voor jezelf?

Je ziet iemand na jaren weer en je vindt dat degene er ouder uit is gaan zien.
Op een schaal van 1 t/m 10, hoe voel je je?

Ik praat met iemand die aangeeft sleur te ervaren in het leven.
Op een schaal van 1 t/m 10, hoe gelukkig voel je je met je huidige leven?

We hebben nu een aantal gesprekken samen gevoerd.
Op een schaal van 1 t/m 10, in hoeverre vind je dat jouw situatie verbeterd is?

Je hebt jezelf een doel gesteld wat je wilt bereiken.
Op een schaal van 1 t/m 10, met welk cijfer zou jij blij zijn als 1 staat voor het niet bereiken van je doel en 10 het wel bereiken van je doel?

Een medewerker vindt dat hij de hele dag alleen maar bezig is met administratieve dingen.
Op een schaal van 1 t/m 10, hoe nuttig voel je je aan het eind van een werkdag?

Iemand heeft het gevoel dat zijn leven totaal geen waarde (meer) heeft.
Op een schaal van 1 t/m 10, met welk cijfer zou jij je leven waarderen als je weer richting kon geven aan je leven?

Ik voel me regelmatig alleen op de wereld, ondanks dat ik aardig wat mensen om me heen heb.
Op een schaal van 1 t/m 10, hoe zeker ben je dat de mensen om je heen voor je klaar staan als je daar om zou vragen?

Ik heb verschrikkelijk veel plannen voor de toekomst; misschien meer dan ik aankan.
Op een schaal van 1 t/m 10, hoeveel kans geef je jezelf dat jij deze plannen ten uitvoer kunt brengen?

Het is zo balen dat het in Nederland altijd slecht weer is.
Op een schaal van 1 t/m 10, welk gevoel geeft een dag zonder regen jou?

Dit jaar gaan we met 8 personen op vakantie. Ik vraag me af of ik me hierdoor niet te veel ‘opgesloten’ voel en gewoon mijn eigen ding kan doen.
Op een schaal van 1 t/m 10, hoe gezellig denk je dat het wordt met zo’n hele groep?

Ik zit halverwege mijn aantal rijlessen en nu stopt mijn rijinstructeur. Ik heb moeite met veranderingen, dus ik ben bang geen klik te hebben met deze nieuwe instructeur.
Op een schaal van 1 t/m 10, hoe groot acht jij de kans dat de nieuwe instructeur jou aan je rijbewijs kan helpen?

Ik ben gestart met research en het maken van een blauwdruk voor een boek. Ik vind het moeilijk om tijd vrij te maken voor het schrijven er van, dus volgens mij komt het nooit af.
Op een schaal van 1 t/m 10, als jij een aantal dagen vrij neemt om aan je boek te schrijven, hoe veel kans geef je jezelf dan dat dit boek af komt dit jaar?

Het is voor mij echt een probleem om voor mijn huiswerk deze opdracht te doen, omdat ik het moeilijk vindt situaties te bedenken.
Op een schaal van 1 t/m 10, hoe groot acht jij de kans dat je deze opdracht toch tot een goed einde kan brengen?

De opdracht

Een communicatiemiddel vraagt om training. Vraag je partner / kind / collega, iemand in je omgeving of je in een gesprek mag oefenen. Zoek een situatie uit, doorloop het protocol van de schaalvraag en kijk eens of je ruimte kunt creëren en de ander kunt stimuleren tot een stapje vooruit.

Doe dit minstens drie keer, bespreek je ervaring in je intervisiegroep.

Ook daar kun je oefenen. Met de bekende (coach, cliënt, observator) rollen. Breng een eigen situatie in. Iets heel alledaags kun je al gebruiken, bijvoorbeeld:  ik wil elke ochtend mediteren, maar het lukt me niet dit consequent te doen.

Succes!