Ontwikkelingsgericht werken bij eenzaamheid
In module 1 en 2 heb je geleerd dat langdurige eenzaamheid leidt tot een probleembrein.
Essentieel in het aanpakken hiervan is dat we de cliënt uitdagen tot anders gebruiken van het brein. Dat kan alleen als er een basis is van vertrouwen, sturen op hoop, eigen verantwoordelijkheid en vooral het probleem niet nader onderzoeken. In deze les wordt duidelijk waarom. De video bij deze les verdiept en herhaalt de stof.
Eenzaamheid heeft een aantal kenmerken, met name als eenzaamheid al langer aanwezig is. Een van de kenmerken is dat de persoon niet goed meer in staat is te beschikken over alle cognitieve vaardigheden. Een ander kenmerk is dat de persoon minder goed in staat is sociale signalen correct te interpreteren, met als gevolg dat men zich sneller buitengesloten voelt dan misschien terecht zou zijn, waardoor een vicieuze cirkel wordt gevormd.
Enerzijds voelt men zich dus sneller buitengesloten, anderzijds is men minder goed in staat om dit door middel van logisch redeneren en een logische aanpak zelf te verhelpen. Het gevolg hiervan is dat mensen steeds minder zelfwaardering krijgen, faalangst kunnen ontwikkelen, en een verwrongen zelfbeeld hebben. Nog een ander effect is dat juist door eenzaamheid mensen sterk gefocust worden op het zoeken van een oplossing, waarbij bij gebrek aan de juiste strategie, steeds dezelfde verkeerde oplossing wordt gezocht.
Met name bij langdurige eenzaamheid, waarbij mensen weinig gelegenheid hebben gehad hun gedachten met anderen te bespreken, is de neiging sterk om voortdurend geconcentreerd te zijn op oorzaken en vooral op het vertellen van het eigen verhaal. Daarbij is de valkuil bij de één-op-één methode dat de coach of begeleider de ander niet uit die probleemgerichtheid weet te leiden.
Aandacht wordt vaak beschouwd als de bereidheid om te luisteren naar de problemen van de ander. Deze vorm van aandacht is bijzonder sympathiek, maar draagt niet bij aan de oplossing van eenzaamheid. Wie zich realiseert dat het uitnodigen tot het bespreken en dus opnieuw zich bezig houden met het probleem in feite het probleem vergroot, zal zich niet gauw meer tot dergelijke benadering laten verleiden. Het doet schade aan de cliënt.
Maar dat betekent wel dat we een andere benadering moeten gebruiken dan die we in onze opleiding en cultuur hebben geleerd. Een benadering waarbij we de regie strak in de hand moeten houden om niet toch weer in een oud patroon te vervallen, namelijk het patroon van empathisch luisteren naar problemen.
Het ‘probleem eenzaamheid‘ bestaat niet alleen maar uit een gevoel van eenzaam-zijn. De gevolgen van eenzaamheid die zich manifesteren in een verkrampt brein, belemmeren het vinden van oplossingen. De ontwikkelingsgerichte methode helpt de ander, door de aandacht af te leiden van het probleem en toe te leiden naar een toekomstig doel. Zo kan de persoon zich concentreren op het proces van veranderen.
